Virus HPV Có Lây Qua Nước Bọt Không? Giải Đáp Từ Chuyên Gia Và Cách Phòng Ngừa Hiệu Quả

Virus HPV có lây qua nước bọt không là câu hỏi khiến nhiều người lo lắng, đặc biệt khi tiếp xúc gần gũi trong đời sống hàng ngày. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về khả năng lây truyền của virus HPV qua nước bọt, những nguy cơ tiềm ẩn khi hôn, dùng chung đồ cá nhân và cách phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và người thân.

Virus HPV là gì? Có trong nước bọt không?

Virus HPV (Human Papillomavirus) gây u nhú ở người. Đây là loại virus thuộc nhóm virus DNA sợi đôi, không có vỏ bọc. Có hơn 100 chủng HPV khác nhau, trong đó khoảng 40 chủng có thể lây truyền qua đường tình dục và ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh dục, hậu môn, miệng và họng.

Nghiên cứu khẳng định virus HPV có thể xuất hiện trong nước bọt của người mang virus tại khoang miệng hoặc hầu họng. Đặc biệt, chủng virus HPV 16 đóng vai trò chính trong nhiều trường hợp ung thư hầu họng, đặc biệt tại khu vực amidan và đáy lưỡi. Khi virus tồn tại tại niêm mạc miệng, nó có thể được tiết ra cùng với nước bọt trong các hoạt động hàng ngày như nói chuyện, ho, hoặc khi tiết nhiều nước bọt.

Tuy nhiên, không phải tất cả người nhiễm HPV đều có virus trong nước bọt. Khả năng phát hiện HPV ở đây còn phụ thuộc vào mức độ nhiễm, vị trí nhiễm, tải lượng virus, tình trạng miễn dịch của mỗi người, cũng như các yếu tố môi trường trong khoang miệng. Thêm vào đó, nước bọt enzym và protein tự nhiên có thể phá vỡ cấu trúc virus, khiến số lượng HPV tồn tại trong nước bọt thường ít hơn so với ở các khu vực niêm mạc bị tổn thương trực tiếp.

Một số tuýp HPV phổ biến gây nên mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật

Virus HPV có lây qua nước bọt không?

Virus HPV có khả năng lây truyền qua nước bọt, tuy nhiên nguy cơ lây nhiễm theo đường này được đánh giá là thấp hơn nhiều với các con đường chính như tiếp xúc qua da hoặc quan hệ tình dục. Trường hợp lây qua nước bọt thường chỉ xảy ra khi có sự tiếp xúc trực tiếp giữa các vùng niêm mạc miệng và đặc biệt là khi số lượng virus trong nước bọt đạt mức đủ cao để gây lây nhiễm.

Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mức độ lây truyền HPV qua nước bọt phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có:

• Tình trạng miễn dịch của người tiếp xúc (miễn dịch kém làm tăng nguy cơ mắc bệnh).
• Sự tồn tại của các tổn thương trong khoang miệng, chẳng hạn như loét, trầy xước hoặc viêm nhiễm - là điều kiện cho virus xâm nhập.
• Loại HPV cụ thể, vì mỗi tuýp có mức độ nguy hiểm và khả năng lây khác nhau (ví dụ: HPV 6 và 11 thường gây mụn cóc sinh dục, trong khi HPV 16 và 18 liên quan đến nguy cơ ung thư cao hơn).

Đối với những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nhân nhiễm HIV, người đang điều trị ung thư, hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch thì nguy cơ bị lây nhiễm khi tiếp xúc với nước bọt chứa virus cũng cao hơn mức bình thường.

Virus HPV gây nên sùi mào gà ở miệng

Lây nhiễm HPV qua đường nước bọt gây bệnh gì?

Lây nhiễm HPV qua đường nước bọt mặc dù không phổ biến vẫn có thể xảy ra trong một số trường hợp và nếu virus xâm nhập được vào niêm mạc miệng, họng thì có thể gây ra các bệnh lý sau:

1. Mụn cóc miệng, sùi mào gà vùng miệng – họng

Khi nhiễm phải các tuýp HPV có nguy cơ thấp như HPV 6 hoặc HPV 11 qua tiếp xúc nước bọt, người bệnh có thể xuất hiện các u nhú ở môi, lưỡi, họng hoặc má trong. Các tổn thương này thường lành tính, có dạng mô mềm, màu hồng nhạt hoặc trắng, mọc đơn lẻ hoặc thành từng cụm.

Tuy không đe dọa đến tính mạng, nhưng các nốt u nhú này có thể gây khó chịu, ngứa ngáy, vướng víu khi nuốt hoặc nói. Trong một số trường hợp, việc hôn sâu hoặc tiếp xúc gần qua nước bọt có thể là yếu tố truyền bệnh, đặc biệt nếu người nhận có vết xước hoặc viêm niêm mạc miệng. Các tổn thương này gây khó chịu và rất dễ tái phát nếu không được điều trị triệt để.

Tuýp HPV 6 và 11 là nguyên nhân hàng đầu gây u nhú ở miệng

2. Ung thư hầu họng

HPV tuýp 16 là nguyên nhân chính của phần lớn các ca ung thư vùng hầu họng (bao gồm đáy lưỡi, amidan, vòm họng). Theo thống kê tại Hoa Kỳ, khoảng 70% các trường hợp ung thư hầu họng có liên quan đến HPV, trong đó tình dục bằng miệng là yếu tố nguy cơ hàng đầu, tuy nhiên tiếp xúc nước bọt cũng có thể là nguyên nhân trong một số ít tình huống.

Virus xâm nhập qua niêm mạc miệng và gây biến đổi gen trong tế bào. Những biến đổi này có thể tiến triển thành ung thư ác tính nếu không được phát hiện sớm. Biểu hiện ban đầu có thể mơ hồ như đau họng kéo dài, khó nuốt, nổi hạch cổ hay khàn tiếng rất dễ bị bỏ qua.

3. Ung thư thực quản (Esophageal cancer)

HPV được chứng minh có mối quan hệ với ung thư biểu mô thực quản. Các chủng HPV nguy cơ cao như 16 và 18 đã được phát hiện trong mô bệnh của bệnh nhân ung thư thực quản tại nhiều quốc gia.

Dù chưa có bằng chứng thuyết phục rằng HPV trong nước bọt trực tiếp gây ra ung thư thực quản, nhưng sự hiện diện của virus trong khoang miệng khiến giả thuyết này vẫn đang được nghiên cứu thêm. Đây là dạng ung thư có tiên lượng xấu và tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm.

4. Viêm nhiễm niêm mạc miệng và tổn thương lành tính

Ngoài các bệnh lý nghiêm trọng, HPV còn có thể gây ra những vấn đề nhẹ hơn nhưng ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt thường ngày. Ví dụ:

• U nhú vùng miệng (oral papilloma): Các khối mô nhỏ mọc lên ở lưỡi, nướu hoặc vòm miệng. Dù không đau, chúng có thể ảnh hưởng đến chức năng ăn uống và thẩm mỹ.
• RRP – Mụn cóc thanh quản tái phát (Recurrent Respiratory Papillomatosis): Một dạng nhiễm HPV hiếm gặp, nhưng nguy hiểm, gây tổn thương ở thanh quản, dẫn đến khàn tiếng, khó thở và phải can thiệp phẫu thuật nhiều lần để giữ đường thở thông thoáng.

Virus HPV lây qua đường nào là chính ?

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế vẫn nhấn mạnh rằng nước bọt không phải là con đường lây nhiễm chủ yếu của HPV. Virus HPV lây truyền chủ yếu qua các con đường sau:

1. Quan hệ tình dục

Đây là con đường phổ biến nhất. Virus HPV là lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp giữa da và niêm mạc vùng sinh dục, hậu môn, miệng của người nhiễm, kể cả khi người đó không có dấu hiệu hay triệu chứng gì.

2. Tiếp xúc da kề da ở vùng sinh dục:

HPV có thể lây ngay cả khi không có giao hợp thực sự, chỉ cần tiếp xúc da vùng sinh dục cũng có thể dẫn đến lây nhiễm.

3. Dùng chung đồ vật cá nhân

Trường hợp hiếm, nhưng việc dùng chung đồ vật cá nhân như khăn tắm, đồ lót với người nhiễm HPV có thể là yếu tố nguy cơ vì HPV có khả năng tồn tại ngoài cơ thể trong môi trường nhất định.

4. Lây từ mẹ sang con khi sinh thường

Một số trường hợp hiếm gặp, mẹ nhiễm HPV có thể truyền virus sang con trong quá trình sinh nở, gây u nhú thanh quản ở trẻ sơ sinh.

HPV chủ yếu lây qua đường tình dục, tiếp xúc da với da và truyền từ mẹ sang con

Tìm hiểu thêm:

• Virus HPV Lây Qua Đường Nào? Hướng Dẫn Cách Phòng Tránh Hiệu Quả Nhất
• Tìm Hiểu Ung Thư Vú: Nguyên Nhân, Chẩn Đoán, Cách Điều Trị

Cách phòng ngừa lây nhiễm HPV

1. Tiêm vắc xin phòng ngừa HPV

Vắc xin phòng ngừa HPV (Human Papillomavirus) là biện pháp chủ động giúp cơ thể tạo ra miễn dịch chống lại virus HPV – một loại virus phổ biến lây truyền qua đường tình dục và có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm, bao gồm ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, hậu môn và thậm chí là ung thư vùng hầu họng. Vắc xin này được sản xuất bằng công nghệ DNA tái tổ hợp, mô phỏng cấu trúc vỏ ngoài của virus nhằm kích thích cơ thể sản sinh kháng thể mà không gây bệnh.

Tại Việt Nam, hai loại vắc xin HPV được Bộ Y tế cấp phép lưu hành đều do tập đoàn Merck Sharp & Dohme (Hoa Kỳ) sản xuất, gồm Gardasil và Gardasil 9.

Dưới đây là bảng so sánh vắc xin HPV Gardasil và Gardasil 9:

Cụ thể, lịch tiêm vắc xin Gardasil (dành cho nữ 9–26 tuổi) như sau:

Vắc xin Gardasil phòng ngừa 4 chủng HPV được khuyến cáo dành cho nữ giới từ 9 - 26 tuổi

Dưới đây là lịch tiêm Gardasil 9 (cho cả nam và nữ từ 9–45 tuổi):

Vắc xin Gardasil 9 phòng ngừa 9 chủng HPV được WHO khuyến cáo dành cho nam và nữ giới từ 9 - 45 tuổi

Khi tiêm chủng cần chú ý:

• Việc tiêm chủng nên thực hiện càng sớm càng tốt đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên để đạt hiệu quả phòng ngừa cao nhất.
• Ngay cả khi đã trưởng thành hoặc tiêm muộn vẫn mang lại lợi ích đáng kể.
• Tuân thủ đúng lịch tiêm và đủ liều sẽ giúp bảo vệ lâu dài, góp phần ngăn chặn lây lan HPV trong cộng đồng.

2. Quan hệ tình dục an toàn

Một trong những cách hiệu quả để giảm nguy cơ lây nhiễm virus HPV là duy trì quan hệ tình dục an toàn. Việc sử dụng bao cao su đúng cách trong mỗi lần quan hệ giúp hạn chế tiếp xúc trực tiếp với vùng da nhiễm virus. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng bao cao su không thể bảo vệ 100%, vì HPV có thể lây lan qua những vùng da ở bộ phận sinh dục không được bao phủ hoàn toàn.

Để phòng tránh hiệu quả hơn, bạn nên tránh quan hệ với người có dấu hiệu nghi ngờ hoặc có yếu tố nguy cơ cao nhiễm HPV. Bên cạnh đó, việc trao đổi cởi mở và trung thực với bạn tình về tình trạng sức khỏe cũng góp phần xây dựng đời sống tình dục lành mạnh và an toàn hơn.

3. Không dùng chung vật dụng cá nhân

Một thói quen nhỏ nhưng rất quan trọng trong việc phòng tránh virus HPV là không dùng chung các vật dụng cá nhân. Những đồ dùng như bàn chải đánh răng, dao cạo râu, khăn mặt, khăn tắm hoặc các vật dụng có khả năng dính nước bọt, máu hoặc dịch tiết cơ thể đều có thể tiềm ẩn nguy cơ truyền nhiễm virus nếu người sử dụng trước đó mang mầm bệnh.

Việc dùng chung những vật dụng này đặc biệt rủi ro trong môi trường sống tập thể hoặc gia đình có người nhiễm HPV. Do đó, hãy luôn giữ đồ dùng cá nhân riêng biệt, vệ sinh đúng cách và thay mới định kỳ để bảo vệ sức khỏe bản thân và hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường tiếp xúc gián tiếp, bao gồm cả virus HPV.

4. Khám phụ khoa, nam khoa định kỳ

Việc khám phụ khoa và nam khoa định kỳ đóng vai trò then chốt trong phát hiện sớm các bệnh lý liên quan đến virus HPV, đặc biệt là những tổn thương tiền ung thư ở các cơ quan sinh dục như cổ tử cung, âm đạo, dương vật và hậu môn.

Với nữ giới, nên bắt đầu tầm soát ung thư định kỳ từ năm 21 tuổi hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Các xét nghiệm phổ biến bao gồm Pap smear (phết tế bào cổ tử cung) và xét nghiệm HPV DNA, giúp phát hiện sớm nguy cơ dẫn đến ung thư cổ tử cung do HPV gây ra.

Nam giới cũng không nên chủ quan. Dù chưa có xét nghiệm tầm soát định kỳ phổ biến như ở nữ giới, nhưng khám nam khoa đều đặn sẽ giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường tại dương vật, hậu môn hoặc vùng sinh dục để phát hiện sớm virus HPV.

5. Tăng cường miễn dịch

Hệ miễn dịch mạnh giúp cơ thể chống lại virus HPV hiệu quả. Điều này giảm đáng kể nguy cơ phát triển các biến chứng. Để đạt được điều này, bạn nên duy trì lối sống lành mạnh bằng cách ăn uống cân đối, bổ sung đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin A, C, E và kẽm – những chất có lợi cho miễn dịch. Bên cạnh đó, cần ngủ đủ giấc mỗi ngày (từ 7–8 tiếng), hạn chế thức khuya và căng thẳng kéo dài. Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày, cũng góp phần nâng cao sức đề kháng, giúp cơ thể khỏe mạnh và phòng ngừa nhiều bệnh lý, trong đó có cả nhiễm trùng do virus HPV.

Kết luận

Hy vọng nội dung bài viết đã giúp bạn giải đáp được thắc mắc virus HPV lây qua nước bọt không. Dù quan hệ tình dục vẫn là con đường lây nhiễm phổ biến nhất, nhưng HPV vẫn có nguy cơ lây lan qua tiếp xúc da với da, qua nước bọt. Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ là điều quan trọng để chủ động bảo vệ bản thân và những người xung quanh.

Để được tư vấn chuyên sâu, kiểm tra sức khỏe và lên lịch tiêm vắc xin HPV đúng thời điểm, bạn có thể đến Trung tâm Tiêm chủng – Bệnh viện Đại học Phenikaa. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và quy trình chuyên nghiệp, nơi đây sẽ đồng hành cùng bạn trong hành trình phòng ngừa hiệu quả virus HPV và các bệnh lý nguy hiểm liên quan. Liên hệ ngay hotline: 1900 886648 để được hỗ trợ nhanh chóng và đặt lịch khám, tiêm chủng thuận tiện nhất!